1. Jabłonie są najważniejszymi
drzewami owocowymi strefy umiarkowanej i drugimi po roślinach
cytrusowych na świecie. Jabłoń występuje w dwóch postaciach,
drzewa i krzewu. Są to
drzewa światłolubne (choć znoszące lekkie zacienienie),
stosunkowo odporne na suszę i mróz, jednak należy je chronić
przed wiosennymi przymrozkami i przed silnym wiatrem w zimie. Jabłoń
jest drzewem krótkowiecznym i dosyć wolno rosnącym. W zależności
od odmiany i warunków bytowania osiąga wiek 20-100 lat. Tempo
wzrostu 30-60cm/rok.
2.
Ilość uprawianych odmian jabłoni domowej jest ogromna i
sięga kilkunastu tysięcy. Oczywiście różne odmiany są
uprawiane w różnych częściach świata.Obecnie największym
producentem jabłek, wytwarzającym rocznie ponad 20 milionów ton
tych owoców (co stanowi prawie połowę produkcji światowej!) są
Chiny. Drugie miejsce zajmuje Argentyna (15%), trzecie - USA
(7.5%).
3. W Polsce roczna produkcja jabłek
wynosi około 2 miliony ton. Do najbardziej znanych odmian
polskich należą 'Idared', 'Szampion', 'Jonagold', 'Golden
delicious', 'Lobo', 'Gala' oraz 'Oliwka inflandzka' zwana potocznie
'Papierówką'.
4. Jabłoń domowa jest rozmnażana
prawie wyłącznie przez oczkowanie i szczepienie, przy czym
jako podkładki stosuje się gatunki naturalne, takie jak jabłoń
dzika, jagodowa i śliwolistna.
5.Oprócz znaczenia w sadownictwie,
jabłonie są także uprawiane jako drzewa ozdobne. Istnieją
nawet specjalnie wyhodowane odmiany typowo ozdobne. Wytwarzają one
małe i niejadalne, za to efektownie zabarwione owoce.
6. Jabłonie są jednymi z najdłużej
uprawianych przez człowieka roślin użytkowych. Z wykopalisk
wiadomo, że początek ich uprawy sięga okresu neolitu.
Najstarsze zwęglone resztki jabłek
znane są z Anatolii i datowane na 6500 lat p.n.e.
Szlachetne formy jabłoni powstały po
raz pierwszy na Kaukazie i w Azji Mniejszej i stąd przedostały się
do Palestyny i Egiptu około 4000 lat p.n.e. dzięki ludom
koczowniczym.
Najpóźniej jabłonie dotarły do
Australii bo w końcu XVIII wieku.
7. W najdawniejszych czasach powszechną
metodą przechowywania jabłek było suszenie przepołowionych
owoców.
8. W Polsce natrafiono na nasiona
jabłoni wśród znalezisk kopalnych w Biskupinie datowanych
na 800 lat p.n.e. Były to prawdopodobnie nasiona jabłoni leśnej.
Wraz z przybyciem do Polski Cystersów
i Benedyktynów zaczyna się uprawa jabłoni szlachetnych
sprowadzonych z Europy Zachodniej.
9. Wcześniej na naszych ziemiach znano
lokalne odmiany, takie jak: Kapuśniak, Rapa, Kutnia, Winiówka,
Bukówka, Żytniówka, Papierówka, Moręgi, Smużki, Pierzgnięta,
Stożki Zatorskie.
Nowe odmiany drzew i krzewów owocowych
od najdawniejszych czasów przenoszono z jednych krajów do drugich.
Metodę przenoszenia odmian z krajów o podobnym klimacie (lub
chłodniejszym) nazywamy naturalizacją. Znaczna część
odmian przenoszona do nowych, nawet podobnych warunków klimatycznych
traci swe zalety i dlatego ich uprawa nie powinna wychodzić poza
niewielki obszar.
Parę ciekawostek dotyczących
owoców jabłoni :
1.W świeżych jabłkach znajdziemy
prawdziwe bogactwo składników odżywczych, takich jak: witaminy: C,
B1, B2, B3, B5, B6, B12, A, D, K, E, a oprócz tego: mnóstwo
błonnika, retinol, tokoferol, beta-karoten oraz likopen.
2. Jabłek nie należy przechowywać z
innymi owocami, ponieważ wydzielany przez nie etylen powoduje
szybsze dojrzewanie i psucie się innych owoców.
3.Obite i zbrązowiałe jabłka nie
tylko szybko się psują, ale także tracą większość swoich
wartości odżywczych
4.Jabłko może być składnikiem diety
odchudzającej - nie tylko dobrze wpływa na układ pokarmowy, ale
przede wszystkim nie tuczy, bo zawiera jedynie ok. 130 kcal.
5.Sadownicy mają swoje sposoby na
wyhodowanie pięknych owoców jabłoni. Aby jabłko było duże i
soczyste, na jabłoni nie może ich być zbyt wielu. W tym celu
drzewo przycina się tak, aby częściowo przerzedzić owoce. Kiedy
jest ich mniej, to rosną ładniejsze!
6.Zostawiając ogryzek marnujemy sporą
ilość miąższu. Warto zatem jeść jabłko do końca, bo ogryzek
jest jadalny! Wyplucia wymaga jedynie samo gniazdo nasienne, które
do najsmaczniejszych nie należy, ale znajduje się ono pośrodku
ogryzka, więc jest łatwe do wykrojenia.
7. W skórce jabłka gromadzi się
najwięcej witamin i...pestycydów. Jeśli więc jabłko nie pochodzi
z uprawy ekologicznej, gdzie unika się stosowania chemikaliów, to
przed zjedzeniem, lepiej obrać je ze skórki.
